Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια (Διήγημα)

1967
Η εξέταση μόλις είχε τελειώσει και ευτυχώς την είχα γλιτώσει. Όχι ότι δεν αγαπούσα την Αστρονομία, αλλά το προηγούμενο απόγευμα είχα προτιμήσει να πάω για μπιλιάρδο με κάποιους φίλους και το ένα στοίχημα έφερε το άλλο. Στο τέλος έμεινα ταπί και γύρισα πολύ αργά στο σπίτι και δεν πρόλαβα να προετοιμαστώ καλά για τα μαθήματα της επομένης.
Η εξέταση μόλις τελείωσε. Μια ανάσα ανακούφισης για τους περισσότερους μαθητές της δευτέρας Λυκείου. Κάθισα πιο αναπαυτικά στο θρανίο μου και ετοιμάστηκα να απολαύσω την παράδοση. Ο καθηγητής της Αστρονομίας είναι ο ίδιος που μας κάνει και Φυσική. Στη Φυσική είναι αυστηρός και απαιτητικός γιατί μας ετοιμάζει για τις εξετάσεις. Στην Αστρονομία, που είναι και η αγάπη του, γίνεται άλλος άνθρωπος. Μας μιλάει για τους κομήτες σαν να μιλά για τα παιδιά του. Οι πλανήτες είναι οι φίλοι του. Ξέρει απέξω όλες τις αποστολές που έχουν γίνει σ’ αυτούς μέχρι τώρα. Εκεί όμως που παθιάζεται περισσότερο είναι όταν μιλά για την παράξενη ζωή που έχουν τα άστρα. Πώς μπαίνουν στην «κύρια ακολουθία», δηλαδή την ενηλικίωσή τους και πώς κάποτε βγαίνουν απ’ αυτή και ετοιμάζονται για τα εκρηκτικά γηρατειά και τον τελικό τους θάνατο που τα μετατρέπει άλλοτε σε αινιγματικές μαύρες τρύπες, άλλοτε σε άστρα νετρονίων που περιδινούνται με ταχύτητα ασύλληπτη ή άλλοτε σε λευκούς νάνους ανάλογα με τη μοίρα του καθενός τους. Και εμείς οι μαθητές καθόμαστε και ταξιδεύουμε νοερά στο απέραντο σύμπαν και βλέπουμε τα καημένα τα άστρα να γεννιόνται, να ενηλικιώνονται και τελικά να οδεύουν αδύναμα να αντιδράσουν προς τον αδυσώπητο θάνατό τους!
- Κύριε, ο ήλιος μας πότε θα πεθάνει; Ακούστηκε από την άλλη άκρη της τάξης ο συμμαθητής μου και με προσγείωσε ανώμαλα.
- Μα το είπαμε. Σε πέντε περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Νωρίτερα βέβαια θα αρχίσει να ζωηρεύει και να μεγαλώνει σε όγκο. Η ακτίνα του θα ξεπεράσει την τωρινή απόσταση γης – ήλιου και φυσικά πρώτα θα τσουρουφλίσει αφάνταστα τη γη και μετά θα την καταπιεί στα πυρωμένα σωθικά του. Αλλά αυτό θα γίνει μετά από πέντε δισεκατομμύρια χρόνια περίπου. Κανείς από μας δε θα ζει τότε για να απολαύσει το μεγαλειώδες θέαμα…
Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, σκέφτηκα, είναι πάρα πολλά. Πέντε χιλιάδες χρόνια πάνε από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να έχει πολιτισμό, πέντε εκατομμύρια χρόνια είναι χίλιες φορές αυτό το χρονικό διάστημα. Ασύλληπτα τεράστιο! Τα πέντε δισεκατομμύρια χρόνια είναι χίλιες φορές μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το προηγούμενο! Το μυαλό μου δε θα μπορέσει ποτέ να φανταστεί το μέγεθός του. Παρόλα αυτά η γη μας κάποτε θα χαθεί! Το είπε ο πάνσοφος καθηγητής μας και αυτό μου προκαλεί φόβο και απογοήτευση. Δεν είναι δυνατόν να αλλάξουμε αυτή την πορεία; Γιατί η όμορφη γη μας να χαθεί μέσα στην φλογισμένη αγκαλιά του ήλιου; Γιατί ο ζωογόνος ήλιος, ο πατέρας της γης, κάποια στιγμή να την καταπιεί;
2007
Έχουν περάσει σαράντα χρόνια από τότε που καθόμουνα στο δεύτερο θρανίο και παρακολουθούσα Αστρονομία και η αίσθηση εκείνου του κενού και της απογοήτευσης δεν έχει ξεχαστεί. Είναι από τα συναισθήματα που έχουν χαραχθεί μέσα μου ανεξίτηλα και επανέρχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να μη με αφήσουν να ησυχάσω. Σήμερα όμως αυτή η σκέψη με έκανε να κλάψω.
Πώς τα πέντε δισεκατομμύρια χρόνια πέρασαν τόσο γρήγορα; Πώς φτάσαμε τόσο κοντά στο τέλος της γης μας, τόσο κοντά που φοβάμαι ότι θα ζήσω να δω το θάνατό της; Όχι, ο πατέρας ήλιος δεν τρελάθηκε, δε γέρασε ακόμα, δεν πείνασε τόσο για να καταπιεί τη γη όπως ο Κρόνος κατάπινε τα παιδιά του. Ούτε η γη επαναστάτησε στην πατρική επιμέλεια και αποφάσισε να εγκαταλείψει τη τροχιά γύρω του. Το τέλος ήρθε από εμένα τον άνθρωπο και από κάθε άνθρωπο που την κατοικεί. Δεν λέω ότι είμαι κακός. Δε φταίω για τα αέρια θερμοκηπίου που παράγω, όπως το λιοντάρι δεν έχει φταίει για τα άγρια ζώα που τρώει. Δεν φταίω για το αυτοκίνητό μου, τη θέρμανσή μου, τον κλιματισμό μου, για το φαΐ που τρώω, γιατί χωρίς αυτά δε μπορώ να ζήσω. Κανείς άνθρωπος στη γη και καμιά δραστηριότητα δεν είναι κατακριτέα. Πώς μπορώ να κατακρίνω τη βιομηχανία που παράγει αυτοκίνητα, αφού και εγώ είμαι αγοραστής; Εκείνο που φταίει είναι ότι γίναμε πολλοί. Γίναμε περισσότεροι από αυτούς που μπορεί να σηκώσει η γη. Αλλά και η γη δε φταίει γι αυτό. Και αν ήταν ακόμα μεγαλύτερη και μπορούσε να χωρέσει εκατονταπλάσιους ανθρώπους, πάλι θάφτανε μια στιγμή που θα γινόμασταν τόσο πολλοί που πάλι δε θα μας χωρούσε. Εκείνο που φταίει είναι η ανεξέλεγκτη αύξηση του πληθυσμού μας.
«Πρέπει να γίνετε πολύτεκνοι γιατί κάποια στιγμή δε θα δικαιολογούμε τα εδάφη που κατέχουμε» μας είπαν οι πολιτικοί μας και θέσπισαν μέτρα για να μας ενθαρρύνουν. «Να κάνετε πολλά παιδιά για να εφαρμόσετε την εντολή του θεού αυξάνεστε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε της γης» μας είπε η εκκλησία. «Είναι χαρά και ευτυχία τα πολλά παιδιά μας είπαν οι κοινωνιολόγοι». Το ίδιο όμως είπαν και σε όλους τους λαούς οι εκάστοτε τσαρλατάνοι τους…
Πότε θα μάθουμε ότι η ευτυχία μας δεν εξαρτάται από το έθνος που ζούμε, από το πλήθος των παιδιών μας, από την πίστη μας στα λόγια των «αντιπροσώπων» του θεού; Πότε θα αντιληφθούμε ότι με το να πληθαίνουμε ασυλλόγιστα φτάσαμε στο τέλος της ιστορίας της ανθρωπότητας και ίσως και της γης με τη σημερινή της μορφή και τους κάθε λογής και είδους κατοίκους της;

Φιλώτας

Με αγαπάς; (Διήγημα)

- Με αγαπάς;
- Μα τι ερώτηση είναι αυτή που μου κάνεις; Το ξέρεις ότι σ’ αγαπώ. Κάθε βράδυ σου δίνομαι και δε χάνω ευκαιρία να στο λέω και να στο δείχνω. Γι’ αυτό με κάλεσες σε αυτό το έρημο μέρος να με ρωτήσεις κάτι τόσο γνωστό και τόσο τετριμμένο;
- Με αγαπάς πραγματικά;
- Μα, ναι!
- Πόσο μ’ αγαπάς; Μ’ αγαπάς τόσο ώστε να με αφήσεις να φύγω;
- Η σχέση μας διέπεται από ελευθερία. Θα λυπηθώ, θα αισθανθώ πληγωμένη, θα κλάψω αλλά στο τέλος θα σε αφήσω να φύγεις! Δεν μπορώ να σε κρατήσω παρά τη θέλησή σου, άλλωστε τι σημασία θα είχε να σε κρατήσω αν δε θέλεις να μείνεις με τη θέλησή σου;
- Δεν είναι αυτό που φοβάσαι. Το ξέρεις ότι μόνο εσένα αγαπώ. Το ξέρεις ότι δεν υπάρχει καμιά στον κόσμο που να μπορέσει να φανεί στα μάτια μου καλύτερη από σένα. Το ξέρεις ότι δεν είμαι από τους ανθρώπους που φεύγουν…
- Δε σε καταλαβαίνω! Να φύγεις και πού να πας;
Μ΄ αγαπάς τόσο ώστε να μ’ αφήσεις να φύγω; Το ξέρω ότι με αγαπάς και γι αυτό με χρειάζεσαι κοντά σου. Μου τόδειξες τόσα χρόνια ότι με θέλεις για να μου δείχνεις την αγάπη σου και μόνο. Αλλά μ’ αγαπάς τόσο πολύ ώστε να μ’ αφήσεις να φύγω;
- Πού να πάς;
Με δυσκολία κρατούσα τα αισθήματά και τα δάκρυά μου. Ήθελα να την πάρω στην αγκαλιά μου, να τη σηκώσω ψηλά, να τη φιλήσω στα χείλη. Την αγαπούσα. Αν μου έκανε αυτή την ερώτηση εμένα, δε θα είχα τη δύναμη να την αφήσω να φύγει.
Είναι λίγες μέρες που με βασανίζει μια φαγούρα δεξιά στη κοιλιά μου. Τι είναι μια φαγούρα; Πέθανε κανείς ποτέ από φαγούρα, αναρωτήθηκα και γέλασα με τη σκέψη μου. Τελικά χθες αποφάσισα να πάω στο γιατρό. Στην αρχή και αυτός γέλασε. Όταν με έβαλε στο κρεβάτι για την εξέταση το ύφος του άλλαξε απότομα. Τρόμαξα. Μου είπε να κάνω κάποιες εξετάσεις. Επειγόντως, είπε. Πήγα σπίτι και πρώτη φορά της έκρυψα τις αγωνίες μου. Στην αρχή σκέφτηκα ότι αν δεν είναι τίποτα γιατί να την τρομάξω χωρίς λόγο; Μετά αισθάνθηκα ένοχος που της κρύβω αυτό το μυστικό. Δεν πειράζει, θα κάνω τις εξετάσεις και θα γυρίσω και θα της πω την αγωνία μου και μετά θα γελάσουμε μαζί που τζάμπα τρόμαξα. Και το αγαπώ τόσο πολύ το γέλιο της…
Τα πράγματα όμως δεν κύλησαν όπως τα φαντάστηκα. Ο κνησμός στην κοιλιακή χώρα, όπως το είπε ο γιατρός την επόμενη, αποκάλυψε ένα ήπαρ κατεστραμμένο. Μια ύπουλη ηπατίτιδα προκάλεσε καρκίνο που κάποια στιγμή έκανε μετάσταση και στα γύρω όργανα. Η εξέλιξη από δω και πέρα θα είναι ραγδαία. Θα με κρατήσουν είπαν, όσο μπορούν στη ζωή. Στην αρχή με κάποια φάρμακα για να επιβραδύνουν την εξέλιξη, αργότερα, όταν θα αρχίσουν οι πόνοι θα μου χορηγούν παυσίπονα. Κατόπιν θα με πάνε στην εντατική για υποστήριξη και στη συνέχεια θα σηκώσουν τα χέρια και θα πουν, ότι η επιστήμη έκανε ότι μπορούσε.
Ήρθα ξαφνικά αντιμέτωπος με το θάνατο. Οι περισσότεροι άνθρωποι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το θάνατο, όταν δούμε έναν δικό μας, ένα φίλο μας να πεθαίνει. Εγώ ήρθα αντιμέτωπος με το δικό μου, τον προσωπικό μου θάνατο.
Από χρόνια κάπου στο βάθος του μυαλού μου υπέβοσκε η σκέψη του θανάτου. Στην αρχή σαν νέος υπήρχε ένας αόριστος φόβος, χωρίς αυτό να με κάνει να αποφεύγω τους κινδύνους με τη μοτοσικλέτα. Αργότερα ο φόβος αυτός έγινε πιο συγκεκριμένος, αλλά εγώ απέφευγα να ασχοληθώ μαζί του. Κάποια στιγμή, μιλώντας με ένα φίλο μου είπα, ότι δε θέλω να αρρωστήσω και να καθηλωθώ στο κρεβάτι για χρόνια πριν αφήσω την τελευταία μου πνοή. Αν μάθω ότι προς τα εκεί οδεύω, τότε θα δώσω τέλος στη ζωή μου για να γλυτώσω τον πόνο και τον εξευτελισμό. Θέλω ν’ αποφύγω να δω τον εαυτό μου να πεθαίνει λίγο – λίγο και εγώ να είμαι ανίκανος να ορίσω τη μοίρα μου. Αλλά αυτά όλα ήταν για το απώτερο μέλλον.
Αλήθεια, πόσο δύσκολο είναι να πεθαίνεις! Ξαφνικά αισθάνθηκα έναν μεγάλο θαυμασμό για όλους τους ανθρώπους που πέρασαν το κατώφλι της άλλης ζωής. Θαυμασμό για τους ήρωες που πεθαίνουν με τη θέλησή τους για τα ιδανικά τους και για τη φυλή τους, για τους ανθρώπους εκείνους που πέθαναν ξαφνικά από ένα φοβερό τροχαίο ή από μια καρδιακή ανακοπή, γι’ αυτούς που πέθαναν αργά στο κρεβάτι του πόνου γνωρίζοντας ότι κάθε μέρα, κάθε λεπτό που περνά τους φέρνει όλο και πιο κοντά στο τέλος τους, για τους κατάδικους σε θάνατο για κάτι που έχουν κάνει ή άδικα έχουν κατηγορηθεί, για όλους που κατάφεραν, καθένας τους με το μοναδικό προσωπικό του τρόπο, να περάσουν τον Αχέροντα.
- Πού τρέχει το μυαλό σου; Σε ρώτησα πού θα πας αν φύγεις από μένα;
- Όχι κορίτσι μου, δεν πρόκειται να πάω πουθενά! Η μάλλον θα πάω στο πουθενά. Όλοι κάποια στιγμή θα φύγουμε απ’ αυτό τον κόσμο. Ο θάνατος θα μας θερίσει, άλλους νωρίς, άλλους αργά, εσύ μπορείς να με αφήσεις να φύγω όταν έλθει;
- Όταν έλθει… πού ξέρω τι θα κάνω τότε. Έλα, μη σκέφτεσαι τι θα γίνει όταν έλθει…
- Θέλω να μάθω τώρα! Θα με αφήσεις να φύγω όταν έλθει;
- Σε παρακαλώ, άσε τα μακάβρια, δες τι ωραία είναι όλα γύρω μας, δες τις χαρές της ζωής μας, τις χαρές που περάσαμε και αυτές που θα περάσουμε μαζί μέχρι τα γεράματά μας…
- Θέλω τώρα να μάθω! Θα με αφήσεις να φύγω όταν έλθει ο χάρος να με πάρει, ή θα προσπαθήσεις με κάθε τρόπο να τον εμποδίσεις. Ξέρεις, θέλω να πεθάνω με αξιοπρέπεια.
- Τι συμβαίνει; Με τρομάζεις! Πρώτη φορά σε βλέπω έτσι, εσύ που πάντα είσαι χαρούμενος και γεμάτος ελπίδα, πώς άλλαξες σήμερα τόσο; Συμβαίνει τίποτα που δε ξέρω;
- Συμβαίνει ότι με ξέρεις τόσο καλά που δε χρειάζεται να σου πω κάτι για να το μάθεις. Αλλά εγώ πρέπει να μάθω: Όταν έλθει εκείνος να με πάρει θα με αφήσεις να φύγω με αξιοπρέπεια;
- Σίγουρα είναι ρητορικό το ερώτημά σου. Θα τρελαθώ αν μιλάς σοβαρά!
- Με αγαπάς τόσο ώστε να με αφήσεις να φύγω; Ξέρω, θα κλάψεις, θα καταραστείς την κακιά μοίρα σου, θα τα βάλεις με τον εαυτό σου, χωρίς να φταις σε τίποτε, θα χάσεις την ψυχραιμία σου. Και εγώ θα κάνω το ίδιο αν εσύ φύγεις πρώτη… Αλλά περιμένω απάντηση: Με αγαπάς τόσο ώστε να με αφήσεις να φύγω με αξιοπρέπεια;
- Ώστε είναι αλήθεια ότι φεύγεις… Είσαι ήδη αλλού… Ξέρεις ότι σε αγαπώ ώστε να ξεριζώσω την καρδιά μου και να σου τη δώσω. Δε θέλω να φύγεις, αλλά ήδη είσαι αλλού. Θέλω να σταματήσω ότι σε παίρνει μακριά μου, θυσιάζοντας ακόμα και τη ζωή μου, αλλά δε μπορώ να σε σταματήσω. Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα; Πήγες σε γιατρούς; Μήπως πρέπει να πας και σε άλλους; Η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ… γίνονται και θαύματα… τι λέω η τρελή; Γιατί στέκεις παγερός; Πρώτη φορά σε βλέπω τόσο απόμακρο! Άσε με να κλάψω, να παρακαλέσω το χάρο να πάρει εμένα και να αφήσει εσένα… Μη βιάζεσαι να φύγεις πριν έρθει εκείνος να σε πάρει. Πολέμησέ τον, μη παραδίνεσαι αμαχητί! Πες κάτι. Τι σκέφτεσαι να κάνεις; Θα τον αντιμετωπίσεις αντρίκια ή θα τρέξεις να σωθείς; Ποια είναι η θαρραλέα αντιμετώπιση, η αυτοκτονία ή το κρεβάτι του πόνου; Τι ελπίδες σου δίνουν οι γιατροί;
- Σε ευχαριστώ για την κατανόηση, σε ευχαριστώ γιατί με την παρουσία σου με έκανες ευτυχισμένο όλα τα χρόνια που είμαστε μαζί, γιατί μόνο ένας ευτυχισμένος άνθρωπος μπορεί να αντιμετωπίσει κατάματα το θάνατό του.
Την πήρα και τη σήκωσα, την φίλησα με λαχτάρα. Για μια στιγμή ξέχασα το πρόβλημα και η φαντασία μου έτρεξε στο κρεβάτι μας που θα κάνουμε έρωτα πάλι το βράδυ. Τώρα ήξερα ότι ο θάνατος μπορεί να αντιμετωπιστεί αν υπάρχει αγάπη.

Το χειρότερο ψέμα

Το χειρότερο ψέμα

Όλα τα ψέματα είναι άθλια και κακά. Υπάρχουν μερικά όμως που είναι χειρότερα από τα άλλα γιατί δημιουργούν το μεγαλύτερο κακό.
Στην προσπάθειά μου να βρω το χειρότερο και πιο αποκρουστικό ψέμα, σκέφτηκα τις προδιαγραφές που πρέπει να έχει:

Να κάνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κακό στον άνθρωπο που απευθύνεται. Να τον κάνει δηλαδή να αλλάξει στάση ζωής και να ακολουθήσει κάποια στάση που να μην είναι συμφέρουσα για τον ίδιο.

Εγώ που το λέω να έχω όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος. Αν είναι δυνατόν να μου δώσει τα υπάρχοντά του αυτός ο άνθρωπος ή τη γυναίκα του ή να θυσιάσει τα παιδιά του για μένα ή για το “μεγάλο σκοπό”.

Αν το ψέμα αυτό απευθύνεται σε πολλούς ανθρώπους με συνέπειες ολέθριες γι αυτούς που θα το πιστέψουν, γίνεται ακόμα χειρότερο, γιατί θα πολλαπλασιαστεί η καταστροφή που φέρνει.

Αν το ψέμα αυτό επικαλείται την αυθεντία κάποιου ανθρώπου που είναι πέρα κάθε αμφισβήτησης, το ψέμα θα είναι ακόμα χειρότερο γιατί γίνεται πιστευτό πιο εύκολα. Βεβαίως αν απευθύνεται στην αυθεντία του Θεού, τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα.

Αν οι συνέπειες του ψέματος αυτού είναι ολέθριες, όχι μόνο γι αυτούς που θα το πιστέψουν, αλλά και για όλους τους κατοίκους της γης και γίνει αφορμή για τους χειρότερους και πιο καταστροφικούς πολέμους, τότε μιλάμε για πραγματικά κακό ψέμα.

Δυστυχώς γίνεται ακόμα χειρότερο αν βάλουμε άλλους ανθρώπους να δουλέψουν για μας και να το διαδώσουν πεπεισμένοι ότι αυτό είναι αλήθεια και μάλιστα η μοναδική αλήθεια.

Βεβαίως αν το ψέμα αυτό δε λέγεται για μια μόνο εποχή, αλλά συνεχίζει να λέγεται για δεκάδες αιώνες, τα πράγματα δραστικά χειροτερεύουν.

Γίνεται χειρότερα; Βεβαίως και γίνεται αν συνοδέψουμε το ψέμα με τη χειρότερη απειλή αν δε γίνει πιστευτό. Και η απειλή δε θα είναι μόνο για τη ζωή του άπιστου, αλλά για αιώνια καταδίκη του. Αν μάλιστα βάλουμε και μπόλικο συναίσθημα με δακρύβρεκτες ιστορίες τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα.

Επειδή ο καθένας δεν είναι έτοιμος να παραλληλίσει τη ζωή του με αυτό γιατί έχει κόστος, το τέλειο ψέμα χρειάζεται να συνοδεύεται και με επιχειρήματα του τύπου: Τι θα χάσεις αν είναι ψέμα – θα κερδίσεις όμως αιώνια ευτυχία αν είναι αλήθεια.

Επειδή όμως ένα ψέμα, όσο μεγάλο και αν είναι, υπάρχει η περίπτωση να ξεχαστεί και να πάψει να φέρνει τα αποτελέσματα για τα οποία έχει κατασκευαστεί, πρέπει το τέλειο ψέμα να καταφέρει να μείνει, πείθοντας τους άπιστους να το σεβαστούν ως ένα δικαίωμα που έχουν όλοι αυτοί που το έχουν πιστέψει. Αν μάλιστα μπει και στο σύνταγμα της χώρας ως πρώτο άρθρο, χειροτερεύουμε ακόμα τα πράγματα.

Εγώ πάντως, όπου συναντάω ένα τέτοιο ψέμα θα το φανερώνω και θα το πολεμάω. Φιλώτας